Amsterdam-Zuid heeft in de Tweede Wereldoorlog veel geleden. Museum Het Schip en Museum De Dageraad schenken hier ter gelegenheid van 75 jaar bevrijding extra aandacht aan.
foto: struikelsteen van Sali Koppelman, Granaatstraat 43
De podcast “Dageraad en Ondergang” verhaalt over de bouw van Plan Zuid, de rol van de Diamantbewerkersbond en de komst van Joodse bewoners. Onlangs werd op initiatief van een medewerker van Museum Het Schip als herinnering aan zijn omgekomen familieleden een Stolperstein geplaatst om de geschiedenis van de Joden in Amsterdam Zuid levend te houden.
Productie podcast Joppe Schaaper i.s.m. Ton Heijdra, Kim Sher en Laura Lubbers.
De (kortere) teaser voor de podcast (5:58 min):
Amsterdam Zuid, en met name Plan Zuid, is ontworpen door architect Berlage en wordt gekenmerkt door de gebouwen van de Amsterdamse School. In de jaren twintig kwamen hier veel Joden te wonen die de slechte woonomstandigheden rond het Oude Waterlooplein probeerden te ontvluchten.
In de complexen van woningbouwvereniging De Dageraad en de Algemene Woningbouw Vereniging (AWV) was zelfs meer dan 50 procent van de bewoners van Joodse afkomst. Dit is niet verwonderlijk, want de wortels van beide woningbouwverenigingen lagen in de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond, waar veel Joden lid van waren. Het waren ook diamantbewerkers, zoals vakbondsman Henri Polak en wethouder Monne de Miranda die zich in de Amsterdamse gemeenteraad ingezet hebben voor de verbetering van de volkshuisvesting. Het was een periode van een groot geloof in de ‘dageraad van een nieuwe tijd’ met paleizen voor arbeiders.
Nadat in Duitsland Hitler aan de macht was gekomen kwamen in de jaren dertig veel Joodse vluchtelingen uit Duitsland in Amsterdam Zuid te wonen. Hiertoe behoorde ook de familie Frank. Zij betrokken vooral de particuliere woningbouw in de Rivierenbuurt en rondom de Beethovenstraat.
De Duitse inval op 10 mei 1940 zou een einde maken aan het geloof in de dageraad en uiteindelijk leiden tot de ondergang. De meeste Joodse bewoners werden gedeporteerd naar concentratiekampen en kwamen na de oorlog niet meer terug. Verschillende stolpersteinen op stoepen van Amsterdamse Zuid herinneren aan degenen die de oorlog niet hebben overleefd.
Meer over de geschiedenis van deze buurt vind u in het boek De Dageraad. De prijs is € 20,00. Te verkrijgen in de boekhandel, de museumwinkel en via onze webshop.
